در پایان کمپین ۱۶ روزه محو خشونت علیه زنان، سازمان حمایت از جامعه مدنی و خبرنگاران برنامهای اسپیس با عنوان “ایستادگی زنان در اوج محرومیت” برگزار کرد. این برنامه با حضور دکتر هما هودفر، استاد انسانشناسی با مقام افتخاری و عضو هیئتمدیره دانشکده جامعهشناسی و انسانشناسی دانشگاه کنکوردیا، مونترآل برگزار شد.
دکتر هودفر در این برنامه با اشاره به اهمیت نامگذاری “آپارتاید جنسیتی” به عنوان جنایتی علیه بشریت، بر لزوم شناسایی این سیستم تبعیضآمیز تأکید کرد و گفت: «هفتاد و هفت سال پس از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر هنوز برای به رسمیت شناختن آپارتاید جنسیتی به عنوان جنایتی علیه بشریت مبارزه میکنیم.»
وی در ادامه افزود: «این که در سال ۲۰۲۵ پس از دههها مبارزه زنان هنوز حقوق زنان به عنوان حقوق بشر در بسیاری از نقاط جهان به رسمیت شناخته نمیشود نگرانیبرانگیز است.» دکتر هودفر به تلاشهای جهانی برای شناسایی حقوق زنان بهعنوان حقوق بشر اشاره کرد و گفت: «جهان بالاخره در سال ۱۹۹۳ پس از سالها مبارزه زنان، اذعان کرد که حقوق زنان، حقوق بشر است. با این حال، پس از سال ۱۹۸۲ و تصویب قوانین ضد زنان در ایران، سازمانهای بینالمللی همچنان به رسمیت شناختن این تبعیضها بهعنوان آپارتاید جنسیتی بیتوجه بودند.»
دکتر هودفر همچنان به تجربههای زنان افغان در دوران نخست طالبان (۱۹۹۶-۲۰۰۱) اشاره کرد و اظهار داشت: «طالبان در دوره نخست محدودیتهای سختگیرانه ای برای زنان اعمال کردند آنها مدارس دخترانه را تعطیل کردند زنان را از کار و تحصیل منع کردند، آنها را مجبور به پوشیدن برقع کردند و حتی دستور دادند که پنجرهها سیاه شوند تا زنان دیده نشوند.» وی افزود: «هدف طالبان از این اقدامات حذف زنان از تمامی فضاهای عمومی بود.»
وی به بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ و وضع قوانین شدیدتر علیه زنان اشاره کرد و گفت: «امروز زنان افغانستان با سیستماتیکترین و کاملترین نسخه آپارتاید جنسیتی مواجه هستند زنان و دختران از تحصیل، کار، سفر، رفتن به پارکها و ادامه تحصیل در رشتههای پزشکی منع شدهاند. این تصمیمات تنها مجموعهای از تدابیر جداگانه نیستند بلکه یک سیستم سیاسی عمدی هستند که برای جداسازی، سلطه و طرد زنان از جامعه طراحی شده است.»
دکتر هودفر در ادامه تاکید کرد که نامگذاری این سیستم بهعنوان “آپارتاید جنسیتی” اهمیت ویژهای دارد: آپارتاید جنسیتی تبعیض نیست. این یک سیستم سیاسی است که برای نادیده گرفتن، ساکت کردن و وابسته کردن زنان بهخاطر جنسیتشان طراحی شده است. به رسمیت شناختن آپارتاید جنسیتی ضروری است چون طبق قوانین بینالمللی، آپارتاید بهعنوان جنایت علیه بشریت شناخته شده است.»
وی توضیح داد: «نامگذاری سیستم طالبان بهعنوان آپارتاید جنسیتی مسیرهایی برای پاسخگویی از طریق سازمان ملل، دادگاههای بینالمللی و حمایت جهانی ایجاد میکند. این امر دولتها را مجبور میکند تا از برخورد با ظلم به زنان بهعنوان یک موضوع داخلی دست بردارند و اذعان کنند که نیمی از جمعیت کشورها بهطور سیستماتیک از حقوق انسانی خود محروم میشوند.»
دکتر هودفر در پایان بیان داشت که، با نامگذاری این جنایت، جامعه بینالمللی به دههها مبارزه زنان در ایران، افغانستان و دیگر کشورها ادای احترام میکند و با این کار وعده جهانی حقوق بشر را تقویت کرده و نادیده گرفتن آن را برای جهانیان دشوارتر میسازد.»
قابل ذکر است که، این برنامه با هدف جلب توجه جهانی به وضعیت حقوق بشر زنان، بهویژه در افغانستان و سایر نقاط تحت سلطه رژیمهای سرکوبگر برگزار شد.
جامعه بینالمللی با نامگذاری این جنایت بهعنوان آپارتاید جنسیتی میتواند اولین گامهای لازم را برای پایان دادن به این ظلمهای سیستماتیک بردارد و شرایط بهتری برای زنان در افغانستان و دیگر نقاط جهان ایجاد کند.
گزارشگر: شهناز سعیدی
